A biomasa, unha materia prima renovable, barata e moi versátil

A biomasa, unha fonte inesgotable de posibilidades. Este é o título elixido polos docentes e investigadores José Luis Alonso e Valentín Santos para o curso de verán que este luns comezou na Facultade de Ciencias do campus de Ourense baixo a súa dirección. Nel recóllese tamén a idea que move esta actividade, amosar como a biomasa, de orixe vexetal e animal, é unha fonte renovable de materia prima que se pode empregar para un grandísimo abano de posibilidades, desde os biocombustibles e os novos materiais ata a alimentación e a farmacoloxía. 

“Durante os cinco días que dura o curso afondaremos no potencial da biomasa, da materia orgánica, no eido dos biocombustibles; dos novos produtos e materiais; da microflora intestinal e dos prebióticos; dos antioxidantes naturais e dos usos en industria, eidos que coinciden coas liñas de traballo do noso grupo EQ2 ou que son do noso interese directo”, salientou José Luis Alonso durante a inauguración da iniciativa, á que asistente arredor de 40 persoas e que se desenvolve tanto no campus de Ourense coma no CITI. 

O referente dos materiais lignocelulósicos

Para introducir aos asistentes nesta temática, o catedrático da Universidade de Vigo Juan Carlos Parajó foi o encargado de ofrecer unha conferencia na que afondou na situación actual da biomasa e as súas oportunidades de futuro, centrándose nos materiais lignocelulósicos, procedentes dos bosques, a agricultura e os residuos sólidos urbanos (de papelería, por exemplo). Entre os beneficios do uso da biomasa o investigador salientou o feito de que se trata dunha fonte de materia prima “renovable, abundante, versátil, ecolóxica e que ten un custe reducido ou negativo”. 

Deste xeito, Parajó explicou que cada ano se xeran nos bosques de todo o planeta arredor de 200.000 toneladas de material que se pode empregar como biomasa e que se renova cada ano. Esta abundancia non só se produce nas zonas boscosas, senón tamén en todo tipo de explotacións agroalimentarias que, apuntou o catedrático, precisan desfacerse de residuos vexetais que producen nas súas actividades e pagan por elo. Por este motivo, a produción de biomasa é barata e practicamente inesgotable. 

Outras das características nas que este investigador fixo fincapé foi na versatilidade da biomasa, tanto pola súa orixe (vexetal ou animal), como polo tipo de produtos aos que pode dar lugar (biocombustibles, novos materiais, alimentos funcionais, etc.) como polos diferentes tipos de procesado aos que pode ser sometida. Unha características, apuntou Parajó, que converten a este produto nunha interesante alternativa “aos materiais procedentes de fontes esgotables coma o petróleo” e con moito futuro por diante.

DUVI

De Ourense a Dinamarca para loitar contra a contaminación do solo

Grazas ao desenvolvemento da nanotecnoloxía aparecen novos produtos, realizados con nanopartículas e nanomateriais, que son froito da manipulación de átomos e moléculas. Entre eles están os nanopesticidas, nados para mellorar o rendemento dos cultivos pero que, ao igual que os seus antecesores, teñen unha serie de efectos no ecosistema máis alá do seu uso primordial. Pola súa recente aparición, no caso dos nanopesticidas estas consecuencias aínda son descoñecidas. Para avanzar no seu estudo e para poder actuar na súa minimización, o ourensán Marcos Paradelo investiga na Universidade de Aarhus, en Dinamarca. 

Paradelo presentou en febreiro a súa tese de doutoramento no campus de Ourense, realizada coa Área de Edafoloxía e Química Agrícola da Facultade de Ciencias, e desde abril atópase en Dinamarca cunha estadía de investigación FPU no Reseach Centre Foulum, un centro enfocado á investigación en ciencias agrarias, ambientais e produción enerxética. “Vin para este centro porque as liñas de investigación do seu grupo de investigación Sol-it-is estaban moi relacionadas co traballo que fixen na miña tese, na que estudei a mobilidade no solo de distintas formulacións comerciais, pesticidas, empregadas en cultivos agrícolas”, explica o investigador. Aínda que a función do chan máis coñecida é a produción de alimentos, o solo, apunta Paradelo, tamén é fundamental na deposición de residuos, pois actúa como filtro de contaminantes, mantendo a calidade das augas subterráneas ou minguando o impacto do cambio climático, entre outras cuestión.

Presente e futuro

“O traballo que estou facendo agora mesmo é principalmente estudar como os contaminantes, neste caso o cobre, poden afectar ás propiedades físicas do solo, á súa organización e en definitiva á súa saúde e á capacidade de realizar as funcións ecolóxicas que lle corresponden. Estes cambios afectan á mobilidade dos contaminantes dentro do solo e ao seu destino final no medio”, explica o investigador. A elección deste tema débese, destaca, a que o grupo de investigación ao que se ten incorporado en Dinamarca é experto no estudo dos distintos procesos que ocorren nas interfases solo-auga e solo-aire. 

A estadía de Paradelo en Dinamarca remata en agosto pero o investigador continuará no Reseach Centre Foulum cunha bolsa da Fundación Barrié ata decembro de 2014. “O proxecto que teño a partir de xaneiro céntrarase no estudo do comportamento no solo de novas formulacións de pesticidas baseadas na nanotecnoloxía. Estes nanopesticidas teñen un gran potencial á hora de mellorar a efectividade dos tratamentos agroquímicos pero non se coñecen as implicacións, tanto agronómicas como ambientais, que pode levar asociado o seu uso”, apunta Marcos Paradelo. A súa investigación terá como obxectivo coñecer que características do solo poden controlar o movemento e a actividade destes produtos e describir as prácticas agronómicas que poden mellorar a súa efectividade e respectar o medio ambiente. 

Alén de realizar este traballo, o investigador seguirá colaborando co grupo de Edafoloxía da Universidade de Vigo pois, destaca, “a idea é comezar unha liña de colaboración entre os dous centros que espero poida chegar a bo porto. A internacionalización dos grupos de investigación é cada vez máis importante para poder acceder aos recursos, que cada vez son máis escasos, e para tentar facer unha investigación de máis calidade, algo que nos interesa a todos”.

Fuente: DUVI

A elite internacional en espectrometría de masas darase cita en Ourense

Cando un tecido precisa ser analizado para identificar nel por exemplo a presenza dunha enfermidade ou dun contaminante, o que habitualmente se fai é unha análise histopatolóxica na que, mediante o tinguido da mostra extraída se detecta a presenza da zona contaminada ou danada. Aínda que é o máis habitual non é xa a técnica máis eficiente e para afondar na súa sucesora, a MALDI-TOF, a elite internacional en espectrometría de masas darase cita en Ourense do 3 ao 5 de setembro. 

A cita será na Ourense Conference on Imaging Mass Spectrometry (OurCon 2012), organizada polo Grupo Bioscope da Facultade de Ciencias do campus de Ourense, cos seus reponsables Carlos Lodeiro e José Luis Capelo á cabeza, e coa colaboración de Garry L. Corthals, do Turku Centre for Biotechnology de Finlandia, e Liam A. McDonnell, do Leiden University Medical Center, dos Países Baixos. “O importante desta conferencia é que nela se dará cita a elite mundial en espectrometría de masas e que o fará en Ourense, o que supón unha gran satisfacción para nós”, explica Carlos Lodeiro sobre o evento, que dá continuidade á actividade internacional do Grupo Bioscope neste eido, que xa organizou en xullo de 2011 o 2nd International Congress on Analytical Proteomics ICAP, que reuniu en Ourense 260 investigadores de 35 países. 

Coñecer a técnica e as súas aplicacións

Os organizadores do evento, que terá lugar no Hotel Laias Caldaria, salientan que agardan congregar a arredor de 200 profesionais interesados en coñecer os últimos avances na técnica de MALDI e sobre todo nas súas aplicacións, que melloran os resultados de técnicas como a histopatoloxía grazas á análise directa das mostras. Tanto os conferenciantes como os asistentes proceden dun abano moi amplo de países e centros que abranguen desde Xapón ata Canadá. Entre os relatores destaca a participación de especialistas como Isabelle Fournier, da University of Lille, en Francia; Josephine Bunch, da University of Birmingham, en Reino Unido; Markus Stoeckli, de Novartis-Suiza; Pierre Chaurand, da Université de Montréal, en Canadá; Jonathan Sweedler, da University of Illinois, en Estados Unidos; Per Andrén, da Uppsala Universitet, en Suecia, e Ron Heeren, do FOM-Institute for Atomic and Molecular Physics, nos Países Baixos.

A Ourense Conference on Imaging Mass Spectrometry está organizada no marco rede europa Mass Spectrometry Imaging: New Tools for Healthcare Research (COST Action). Por este motivo, durante a cita realizarase unha reunión de dita rede, na que o Grupo Bioscope actuará como representante español e coa que se pretende dar un paso para contribuír ao establecemento desta técnica na investigación clínica e farmacéutica mediante o desenvolvemento de protocolos estandarizados e o fornecemento de recursos e capacitación necesarios para a súa adopción a grande escala.

DUVI

Os investigadores poranse ao día nas últimas técnicas de proteómica

O traballo investigador esixe unha permanente actualización e posta ao día para coñecer as novas técnicas e instrumentos que son de utilidade para cada área de traballo. No caso da identificación rápida de proteínas e biomarcadores e da fluorescencia aplicada a quimiosensores, o Grupo Bioscope da Facultade de Ciencias de Ourense, é un equipo punteiro. Por este motivo, arredor duns vinte investigadores e técnicos estatais e estranxeiros participarán en dous cursos centrados nestas dúas liñas de traballo que ofrecerá este equipo do 12 ao 22 de xuño nos seus laboratorios no campus ourensán.

O primeiro dos cursos leva por título Hands on Course in Ultrafast Sample treatment for Proteomics: From protein identification to quantification e terá lugar do 12 ao 15 de xuño coa asistencia de 12 investigadores de Noruega, Portugal, Francia, Brasil e diferentes universidades españolas. “Neste curso, cun 20% de teoría e un 80% de práctica, explicaremos aos participantes instrumentos ultrarápidos para a identificación e cuantificación de proteínas, concretamente de biomarcadores, e a utilidade do Nano HPLC”, explica Carlos Lodeiro, responsable do Grupo xunto a José Luís Capelo. 

Técnicas concretas, utilidades amplas

A actividade formativa no laboratorio do Grupo Bioscope continuará a semana seguinte, do 19 ao 22 de xuño, coa celebración do II Hands-on Course in Fluorescence and Related Techniques Applied to Chemosensors, que reunirá a arredor dunha decena de investigadores procedentes de universidades estatais e lusas. “Este curso é o segundo ano que o ofrecemos e facémolo motivados polo éxito da anterior edición. Se as sesións do 12 ao 15 de xuño afondan na identificación proteómica, neste caso fano no emprego da fluorescencia en quimiosensores, de grande aplicabilidade na área biomédica e ambiental, para detectar por exemplo a contaminación”, explica José Luis Capelo. 

“É fundamental que os investigadores, a través de iniciativas coma estas, estean en contacto e se formen nas últimas tecnoloxías e técnicas de traballo nos laboratorios e dos novos instrumentos que teñen á súa disposición para avanzar nas súas áreas de investigación”, apunta Carlos Lodeiro. Trátase, destaca, de técnicas moi específicas pero que teñen unha aplicabilidade moi ampla e que afectan a áreas de moito impacto na sociedade, como o medio ambiente e a medicina pois permiten, por exemplo, a identificación rápida de determinadas doenzas ou evidenciar a contaminación dunha zona.

DUVI

Recuperan los vinos dulces artesanales de Valdeorras (Ourense)

Un grupo de investigadores de la Universidad de Vigo y de la Denominación de Origen de Valdeorras han conseguido recuperar los vinos dulces artesanales que se producían en esta comarca ourensana a principios del siglo XX.

Después de cuatro años de investigación y con buenos resultados en las catas realizadas, los promotores de la iniciativa confían en que este vino abra una nueva vía de negocio y prestigio para los viticultores de la zona, informó una nota de la Universidad viguesa.

Un total de doce catadores han comprobado hoy los logros del trabajo de los investigadores en el marco del proyecto de optimización del aroma y del color en los procesos de obtención del vino tostado a partir de uva garnacha tintorera.

La responsable del proyecto, Beatriz Cancho, ha destacado que, una vez hecha la investigación, ahora es el momento de que los viticultores de Valdeorras conozcan las características de estos vinos y de su realización y se animen a producirlos para el mercado.

De hecho, existe una primera bodega trabajando en la puesta en marcha de la producción de este vino.

Fuente: ABC

Un século despois a investigación recupera os viños doces de Valdeorras

Na zona ourensá de Valdeorras producíanse a principios do século XX viños doces artesanais para un consumo familiar. Sen embargo, co paso do tempo e quizais debido ao seu elevado custe, esta tradición foise perdendo. Un século despois, un mercado etnolóxico que demanda produtos de alta calidade, distintos e exclusivos, ofrece unha segunda oportunidade a estes caldos. A Denominación de Orixe Valdeorras e o Grupo de Investigacións Agroambientais e Alimentarias da Facultade de Ciencias de Ourense traballan, bebendo desta tradición, na elaboración dun viño tostado elaborado a partir de uvas Garnacha Tintorera e capaz de competir no mercado internacional do sector. Despois de catro anos de investigación e traballo e con moi bos resultados nas catas realizadas ata o de agora, os promotores da iniciativa confían en que este viño abra nun futuro próximo unha nova vía de negocio e prestixio para os viticultores da zona. Será a súa pequena “xoia da coroa”. 

Este martes o Consello Regulador da DO Valdeorras acolleu a cata da colleita 2011 dos viños doces elaborados durante a investigación. Nela, 12 catadores adestrados na análise desta variedade e que forman parte da denominación de orixe ourensá puideron comprobar os logros do traballo conxunto realizado polos seus técnicos cos investigadores da Universidade de Vigo no marco do proxecto Optimización do aroma e da cor nos procesos de obtención de viño tostado a partir de uva Garnacha Tintorera, financiado pola Consellería de Economía e Industria. “Unha vez feita a investigación, agora é o momento de que os viticultores de Valdeorras coñezan todas as características destes viños e da súa realización e se animen a producilos para o mercado”, salienta Beatriz Cancho, responsable do proxecto. 

1000 quilos de uva para producir sete litros de tostado

Durante a investigación, o traballo do grupo universitario que dirixe Jesús Simal abrangueu todo o proceso, desde a vendima ata a análise sensorial e organoléptica do caldo resultante. Deste camiño que hai que percorrer para crear un bo tostado, Cancho destaca os seus tempos e custes. Para a obtención de sete litros de viño doce de Valdeorras é preciso 1000 quilos de uva, unha uva que, tras ser recollida, é sometida a un proceso de pasificación, que consiste no seu secado durante dous meses sobre palla ou colgando, para que perda auga e gañe azucre. Tras estes pasos, o viño é posto en barricas durante arredor de dous anos para a súa maduración. 

Neste elaborado proceso, Jorge Mazaira, director técnico da DO Valdeorras, salienta a importancia do traballo de laboratorio que realizou o Grupo de Investigacións Agroambientais e Alimentarias para mellorar a eficiencia da produción e da calidade do produto. “Non había practicamente nada investigado neste eido e para nós é fundamental coñecer como inflúen os tempos no viño, como mellorar as características organolépticas para que o produto guste máis ao consumidor, como funciona a química nos diferentes pasos e como seguir creando novos matices nestes viños tan especiais”, apunta. 

Unha competencia con séculos de tradición

Trala fase investigadora, xa hai unha primeira adega traballando na posta en marcha da produción deste viño de alta calidade. Dado que estes primeiros viticultores, e os demais da zona que se animen a producilo no futuro, se van a enfrontar no mercado a outros produtos da mesma gama, Jorge Mazaira explica que na cata realizada este martes tamén analizaron as características doutros viños similares, como os europeos Tokaji Aszu de Hungría, Sauternes de Francia, Icewine de Austria e Alemaña e o Tostado de Ribeiro, que contan xa cun gran prestixio internacional. “Algúns destes viños teñen douscentos ou trescentos anos de tradición e polo tanto moito camiño andado diante nosa, pero para iso estamos traballando tanto, para ofrecer un produto ao seu nivel que abra ademais unha ventá á diversificación do mercado vitivinícola galego”, advirte Mazaira.

DUVI

"As nanopartículas comezan a afectar á cadea trófica", O investigador luso Mario E. Diniz explica no campus a influencia destes novos materiais na contorna

Cada día máis as nanopartículas e os nanomateriais están presentes en produtos cos que nos relacionamos na vida cotiá. As nanopartículas de dióxido de titanio, por exemplo, son empregadas no leite para darlle a súa característica cor branca. Trátase de novos materiais que se incorporan á industria alimentaria e que polo tanto pasan a formar parte da cadea trófica e a ter influenza na contorna. O investigador luso Mario E. Diniz achegouse esta semana ao campus de Ourense para explicar na Facultade de Ciencias os efectos e toxicidade destas nanopartículas no medio ambiente e nos organismos vivos, especialmente nos mariños.

Docente e investigador da Universidade Nova de Lisboa, Mário E. Diniz, ofreceu esta semana na Facultade de Ciencias unha conferencia titulada Nanoparticles-toxicity to aquatic environments: effects of TiO2, no marco do Ciclo de Conferencias que organiza o centro, a asociación ECOUS e o Grupo Bioscope, grupo que co que colabora nos últimos anos. Tamén participou nas Conferencias do Doutoramento en Ciencias e Tecnoloxía Agroalimentaria, financiadas polo Ministerio de Educación, Cultura e Deporte. Tendo en conta o proxecto estratéxico do Campus do Mar, o docente fixo fincapé durante as súas intervencións na nanotoxicoloxía mariña. 

Unha mellor regulación

“En 2005 había 54 produtos consumibles que contiñan nanopartículas, en 2009 esta cifra ascendía a 1016. O uso destes novos materiais está crecendo exponencialmente nos últimos anos, polo que xa podemos ver a súa entrada na cadea trófica e a súa influencia na contorna”, salientou o docente. Estas nanopartículas, advertiu, unha vez presentes no medio ambiente vanse bioacumulando nos seres vivos e, ao non poder ser expulsadas de novo, van a provocar a longo prazo danos nas células dos afectados, danos que logo entran na cadea alimenticia e transmítense a outros seres vivos, incluído o humano. 

Neste contexto e co auxe da ciencia nano, Mário E. Diniz asegurou que, a pesar de que a Unión Europea é a máis avanzada neste eido, “queda moito por facer en termos de lexislación e de regulación do uso de nanopartículas”. O docente advertiu de que existe unha gran laguna arredor do emprego de nanomateriais e que urxe a súa regulación para evitar que a súa expansión afecte negativamente ao seres vivos. Como exemplo das posibles consecuencias de non controlar a entrada destes materiais na cadea alimenticia, Mário E. Diniz apuntou aos efectos dos disruptores que descargan as estacións de tratamento de augas residuais no medio ambiente e que, entre outras cuestións, están a provocar a femininación de peixes macho.

DUVI

O Fórum Gastronómico une investigadores e chefs para cociñar ciencia

O pasado mes de decembro investigadores da Universidade de Vigo e destacados chefs galegos pertencentes ao Grupo Nove puxeron en marcha o proxecto Science and Cook co obxectivo de amosar o frutífera que pode ser a maridaxe entre ciencia e gastronomía. Este domingo, día 26 de febreiro, o Fórum Gastronómico, cita de referencia do sector, acollerá en Santiago de Compostela dous obradoiros deste proxecto coa participación das investigadoras Concepción Pérez, Marta Domínguez e Susana Álvarez e dos cociñeiros Gonzalo Rei e Beatriz Sotelo. 

Os dous obradoiros, que serán presentados polo xornalista Manuel Gago e aos que asistirán arredor de 20 persoas en cada caso, celebraranse no marco da chamada Aula Activa do Fórum, coa que se pretende ofrecer a un público interesado en temas culinarios talleres cun carácter práctico e de participación directa. Con eles arrancarán tres días de celebración do Fórum, que por terceiro ano se celebra en Santiago de Compostela, en alternancia coa cidade de Xirona, e que de novo pretende ser un punto de encontro imprescindible para os profesionais da gastronomía e para as empresas do sector agroalimentario. 

Un dos obradoiros será ofrecido por Concepción Pérez, investigadora da Facultade de Ciencias do campus de Ourense, e Gonzalo Rei, chef do restaurante El Mercadito de Santiago de Compostela. Eles conxugarán a visión científica e a práctica culinaria para introducir aos asistentes na elaboración e cata de pratos nos que o coñecemento e a investigación xogan un papel destacado. O segundo dos talleres será impartido por Marta Domínguez e Susana Álvarez, investigadoras da Facultade de Química do campus de Vigo, e Beatriz Sotelo, chef do restaurante A Estación de Cambre. Nel, afondarán na aplicación á cociña de técnicas e materiais científicos como o nitróxeno líquido e o xeo seco. 

Binomios produtivos

Investigadores e cociñeiros formarán nestes talleres un binomio no que se darán a man ciencia e gastronomía, coñecemento e creatividade, teoría e práctica e investigación e empresa. Os primeiros amosarán como a ciencia está presente detrás dalgo tan cotiá como a cociña e como a ciencia pode enriquecela e os segundos evidenciarán como nas súas creacións gastronómicas a ciencia, a investigación e o coñecemento xogan un papel fundamental dun xeito máis ou menos evidente. 

Con esta participación continúa o desenvolvemento do proxecto Science and Cook, unha iniciativa na que participan investigadores das facultades de Ciencias de Ourense e Química de Vigo, do Centro de Investigación, Trasferencia e Innovación CITI de Ourense e algúns dos mellores chefs galegos, que forman o Grupo Nove, contando con financiamento da Universidade de Vigo, do Consello Social da Universidade de Vigo e da Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología FECYT, do Ministerio de Economía e Competitividade.

DUVI

Investigando para obter procesos químicos limpos, rápidos e eficientes

Conseguir realizar procesos químicos máis limpos, máis rápidos, máis efectivos e máis eficientes. Con este obxectivo traballan os investigadores que este venres e sábado participan en Ourense no III Encontro Galego de Cinética e Catálise. A cita reúne a arredor de 50 expertos galegos, estatais, lusos e ingleses do eido da química física para expor os últimos avances científicos nas súas respectivas áreas de traballo. Entre eles e na primeira sesión de conferencias, o encontro deu un protagonismo especial ao traballo dos novos científicos dos centros participantes, á “sabia nova da ciencia”.

“Un dos nosos retos como investigadores en química física é que os procesos bioquímicos sexan máis rápidos, por unha cuestión de eficacia, e máis limpos, intentando que nas reaccións se xere un só produto, o produto que se busca”, explica Carlos Lodeiro, coordinador do encontro xunto a José Luis Capelo. Acadar este tipo reaccións, destaca Lodeiro, é decisivo para poder desenvolver industrialmente os froitos da investigación. Tal e como salienta, a industria, por exemplo a farmacéutica, precisa que o procedemento para crear un medicamento sexa o máis eficiente posible para que a súa produción e comercialización sexa viable economicamente. 

A puxanza dos novos investigadores

Para dar conta do traballo que se está desenvolvendo nesta liña, o III Encontro Galego de Cinética e Catálise reúne no Hotel Laias Caldaria de Ourense a 50 investigadores en química das universidades de Vigo, Santiago de Compostela, Valladolid, Salamanca, Burgos e Barcelona; das universidades lusas de Lisboa, Braga, Aveiro e Coimbra, e da inglesa de Canterbury. Entre os participantes, os organizadores do evento quixeron dar un protagonismo especial aos novos investigadores, aos que están rematando os seus estudos de doutoramento ou que presentaron a súa tese nos últimos catro anos. 

É o caso de Hugo M. Santos, Carla Santos e Javier Fernández. O primeiro, desde a Facultade de Ciencias de Ourense en colaboración coa Universidade Nova de Lisboa e a Autónoma de Barcelona, estuda o uso da ameixa de río corbicula fluminea para a descontaminación de augas con arsénico. Os asistentes puideron coñecer os bos resultados da súa investigación en laboratorio e como esta ameixa, ademais de eliminar o arsénico da auga, consegue producir unha proteína de defensa para sobrevivir en ambientes con este tipo de contaminante. 

Pola súa banda, Carla Santos, da Universidade de Aveiro, expuxo o seu traballo con materiais fluorescentes aplicados como sensores químicos en polímeros para a detención de contaminantes como pesticidas. Tamén en fluorescencia, Javier Fernández, da Universidade de Vigo, presentou o seu traballo na busca de novos nanomateriais híbridos, froito da unión de sensores químicos de fluorescencia con nanopartículas metálicas.

Durante o III Encontro Galego de Cinética e Catálise presentouse tamén a publicación Physical Chemistry Today Physical Chemistry Tomorrow, que recolle en 32 capítulos as intervencións desta cita co obxectivo de amosar os últimos avances tecnolóxicos e científicos no eido da química física, desde a nanotecnoloxía e a bioquímica ata a química teórica e a cuántica.

Expertos en química física presentarán en Ourense os seus últimos avances científicos

O Encontro Galego de Cinética e Catálise naceu no ano 2008 na Facultade de Ciencias de Ourense como unha cita especializada de investigadores de este eido que se consolidou ao ano seguinte coa celebración de unha segunda edición en Portomarín. Este ano é o momento de dar un paso máis adiante e amplía os seus contidos a outros temas da química física e ábrese á participación de expertos estatais e estranxeiros. Será os días 13 e 14 de xaneiro, cando arredor de medio cento de investigadores se reúnan en Ourense para presentar os seus últimos avances científicos en cinética, catálise e áreas afíns.

A terceira edición do Encontro Galego de Cinética e Catálise, organizado polo Grupo Bioscope e o Grupo de Coloides da Universidade de Vigo, terá lugar no Hotel Laias Caldaria de Ourense e segundo salientan os seus responsables contará coa participación de investigadores en química das universidades españolas de Vigo, Santiago de Compostela, Valladolid, Salamanca, Burgos e Barcelona; as universidades lusas de Lisboa, Braga, Aveiro e Coimbra, e a inglesa de Canterbury. 

Velocidades e aceleración

“Aínda que inicialmente a iniciativa naceu centrada en Galicia e no eido da cinética e da catálise, o importante de esta cita é que se incentivará o seu carácter internacional e que nela se afondará, alén de nas temáticas orixinarias, en aspectos como a química teórica, a bioquímica, a biofísica, a química de sensores e as nanopartículas”, salienta Carlos Lodeiro, coordinador xunto a José Luis Capelo do comité organizador. Sobre a relevancia dos temas a tratar, o investigador apunta que “a cinética analiza as velocidades de reacción en procesos químicos e a catálise estuda como incrementar ou diminuír esas velocidades con produtos engadidos”. Dous aspectos experimentais fundamentais de grande importancia no desenvolvemento dos diferentes aspectos da química. 

Para amosar as últimas investigación e avances en este eido durante o encontro, ademais da presentación de paneis, realizaranse 32 conferencias especializadas que comezarán con unha intervención de Márcia Pêssego, da Universidade de Santiago de Compostela, sobre os surfactantes catiónicos e rematarán con unha conferencia de José Antonio Manso, da Universidade de Vigo, sobre a reactividade de axentes alquilantes na industria alimentaria. 

Unha oportunidade para as novas xeracións

Xunto aos temas abordados e o carácter internacional dalgúns dos relatores, os organizadores destacan que en esta cita se lle quere dar especial protagonismo aos novos investigadores en química. Para acadalo, cada sesión comezará coa participación dun investigador posdoutoral dos diferentes centros participantes, que presentará aos asistentes o seu traballo. “Queremos dar un empuxe e saída ao valioso traballo que están facendo os novos científicos, a sabia nova da investigación”, apunta Carlos Lodeiro. 

Durante o III Encontro Galego de Cinética e Catálise presentarase tamén a publicación Physical Chemistry today Physical Chemistry Tomorrow, que recolle en 32 capítulos os diferentes traballos que se presentarán durante a celebración da cita en Ourense. Un libro, apuntan os coordinadores da iniciativa, moi útil pois recolle os últimos avances en moitas liñas da química física en centros punteiros e realizados por destacados expertos nas materias abordadas.

Alxinato, agaar agaar, goma xantana e un chícharo de ida e volta

O menú deste xoves no Centro de Investigación, Transferencia e Innovación estaba formado por chícharos “alxinato” con virutas de xamón asado, anchoas con crema de pemento “agaar-agaar” e bizcocho con zume “goma xantana”. Aos fogóns estaban o chef Héctor López, do restaurante España, e a técnica do CITI Beatriz Díaz. E para ver como se facían as receitas e catalas estaban os asistentes ao obradoiro Cociña de vangarda, organizado no marco do proxecto de divulgación Science and Cook. O seu obxectivo, amosar como a ciencia enrique a gastronomía e como a cociña aplica os froitos da investigación.

O obradoiro, no que participaron arredor de 40 persoas en dúas quendas, foi o quinto que se celebrou no campus de Ourense de Science and Cook, un proxecto colectivo no que participan investigadores das facultades de Ciencias de Ourense e Química de Vigo, do Centro de Investigación, Trasferencia e Innovación CITI de Ourense e algúns dos mellores chefs galegos, que forman o Grupo Nove, contando con financiamento da Universidade de Vigo, do Consello Social da Universidade de Vigo e da Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología FECYT, do Ministerio de Ciencia e Innovación. 

A actividade comezou coa benvida ao centro a cargo de María Lameiras, vicerreitora do campus de Ourense, e Xosé Antón Vila Sobrino, director do CITI, trala que deu inicio a actividade. Nela, técnica e cociñeiro fixeron parella para, a través da elaboración de tres pratos, explicar a parte gastronómica e científica que se agochaba detrás de cada unha das receitas e dos elementos empregados na súa realización. Concretamente, utilizaron hidrocoliodes espesantes e xelatinosos, como son o alxinato, o agaar-agaar e a goma xantana. Estes produtos, explicaron, substitúen ás tradicionais xelatina e amidón, que limitaban o sabor, texturas e temperaturas dos alimentos aos que se aplicaban. 

Tres pratos

Como primeiro prato, chef e asistentes elaboraron uns chícharos cuxa forma, sólida no exterior e líquida no interior se conseguía tras verter unha culler de crema de chícharo nun alxinato con calcio. “Un chícharo de ida e volta”, pois pasou de chícharo a crema e de crema a chícharo, que sorprendía pola súa textura e polo efecto cando se abría na boca. O segundo prato chamaba a atención polas perlas de pemento obtidas despois de empregar agaar-agaar a 80º para logo baixalo a 40º, producindo unhas pequenas bolas xelatinosas máis duras e conservables que as de alxinato. Por último e de sobremesa, un biscoito sobre unha base de zume de froitas que grazas a unha goma xantana adquiría unha textura máis espesa e agradable. 

Ademais da visión culinaria e científica, entre prato e prato os asistentes foron descubrindo como o agaar-agaar procede da tradición china ou como a goma xantana foi descuberta polo departamento de agricultura americano nos anos setenta. A introdución recente dos hidrocoloides na cociña de vangarda, a súa química, procesos e utilidades foron algunhas das cousas que os participantes no obradoiro puideron comprobar de primeira man. Algún destes asistentes poida incluso que intente aplicalos no seu menú de Nadal, pois son produtos dispoñibles en tendas especializadas de gastronomía.

DUVI

De sobremesa, unha bica con estrela e xeado de nitróxeno líquido

Bica galega feita por un chef recentemente galardoado cunha Estrela Michelín acompañada por xeado de vainilla feito con nitróxeno líquido. Este foi un dos pratos que os escolares asistentes ao obradoiro Frío frío frío… puideron elaborar e degustar este mércores no campus de Ourense da man dos investigadores do grupo Bioscope da Universidade de Vigo e do cociñeiro Alberto González, do restaurante Silabario. Con esta e outras receitas espectaculares, e moi ricas, gastronomía e ciencia e tradición e innovación compartiron fogóns e prato, no marco do proxecto Science and Cook, para espertar a curiosidade dos máis novos por coñecer. 

O obradoiro, celebrado na Facultade de Ciencias, foi o terceiro que se celebra no campus de Ourense de Science and Cook, un proxecto colectivo no que participan investigadores das facultades de Ciencias de Ourense e Química de Vigo, do Centro de Investigación, Trasferencia e Innovación CITI de Ourense e algúns dos mellores chefs galegos, que forman o Grupo Nove, contando con financiamento da Universidade de Vigo, do Consello Social da Universidade de Vigo e da Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología FECYT, do Ministerio de Ciencia e Innovación.

Receitas-experimento

O decano da Facultade de Ciencias, Pedro Araújo, foi o encargado de dar a benvida ao centro aos alumnos, animándoos a espertar a súa curiosidade e vocación polo coñecemento científico. Trala súa benvida celebráronse dúas sesións do obradoiro nas que participaron en total arredor de 60 escolares de primeiro de Bacharelato do IES 12 de Outubro e do IES As Lagoas de Ourense. Para eles e con eles, pois tratouse dunha sesión moi participativa, os investigadores e cociñeiro prepararon varias receitas de cociña molecular, como xeados de nitróxeno líquido con sabores de laranxa, fresa e vainilla, e margaridas de lima sen alcol con xeo seco. Entre pipetas fumeantes, os asistentes puideron ver como os coñecementos da física e a química se aplican á cociña, participar na elaboración destes produtos e a mellor parte, catalos. 

Entre receita-experimento e receita-experimento, os investigadores Carlos Lodeiro, José Luis Capelo, Cristina Núñez, Javier Fernandez-Lodeiro, Elisabete Oliveira e Hugo M. Santos ían explicando aos escolares os conceptos científicos que se agochaban detrás dos efectos espectaculares que estaban vendo e probando. Pola súa banda, Alberto González quixo facer conscientes aos rapaces de que ciencia e cociña van da man, pois desde a elaboración dunha maionesa a un proceso de cocción, en todo na cociña a química e a física son os protagonistas. 

Máis obradoiros

Os obradoiros Science and Cook continuarán este xoves nos campus de Ourense e Vigo, nesta ocasión dirixidos a adultos. En Ourense celebrarase no CITI Centro de Investigación, Transferencia e Innovación o obradoiro Cociña de vangarda coa técnica do centro Beatriz Díaz e o cociñeiro Héctor López, do restaurante España, que amosarán como ciencia e tecnoloxía forman unha simbiose moi produtiva empregando diferentes tipos de hidrocoloides para conseguir sorprendentes efectos e texturas. En Vigo, na Facultade de Química, o obradoiro estará a cargo de investigadores do Departamento de Química Orgánica da Universidade de Vigo e a cociñeira Beatriz Sotelo, do restaurante A Estación, que explicarán de xeito sinxelo, ameno e divertido a ciencia que se agocha detrás de algo tan cotiá como a cociña e como os avances científicos poden ser aplicados á gastronomía.

DUVI

Science&Cook acerca la ciencia a los fogones

Science&Cook es una iniciativa de la Universidad de Vigo y el Grupo Nove de Gastronomía de Galicia que pretende acercar la química a través de los fogones. Las dos entidades trabajan en este proyecto de divulgación científica a través de varios talleres dirigidos tanto a escolares como adultos. Los mejores chefs gallegos participan en esta experiencia junto a investigadores de las facultades de Ciencias de Ourense y Química de Vigo, así como del Centro de Investigación, Transferencia e Innovación CITI de Ourense.

Los primeros talleres que forman parte de esta novedosa iniciativa ya han empezado a impartirse en los campus de Ourense y Vigo, y se desarrollarán hasta el próximo 19 de diciembre. En ellos, el binomio ciencia-cocina será el hilo conductor del programa para explicar cómo se pueden aplicar los avances científicos a la gastronomía.

Los más pequeños podrán asistir a los talleres programados los días 14 y 19 de diciembre la Facultad de Ciencias en el campus de Ourense. Los adultos también tendrán su turno en varios talleres organizados en el campus de Ourense, en el CITI, el día 15 de diciembre. Los días 14 y 15 de diciembre las actividades se trasladarán al campus de Vigo a partir de las 18.00 horas.

El programa cuenta con financiación de la Universidad de Vigo, del Consello Social de la Universidad de Vigo y de la Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología (FECYT) del Ministerio de Ciencia e Innovación.

La Voz de Galicia

A importante diferenza entre o olor e o aroma dos alimentos

Se collemos un bombón e o achegamos ao nariz poderemos describir o seu olor. Se ese mesmo bombón o levamos á boca e aos 37º aos que está alí o mastigamos e mesturamos con saliva desprenderá uns elementos que son percibidos pola parte interna do noso aparato olfativo e que chamaremos aroma. Esta diferencia de conceptos e a súa práctica foi un dos exercicios que realizaron este luns os 30 escolares do IES Blanco Amor que participaron no obradoiro Unha cata de gominolas e unha receita segreda co que se iniciaron as actividades do proxecto de divulgación científica Science&cook no campus de Ourense.

A actividade, organizada pola Universidade de Vigo e o Grupo Nove de Gastronomía co financiamento do Consello Social da Universidade de Vigo e Fecyt Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología, do Ministerio de Ciencia e Innovación, foi impartida pola investigadora Concepción Pérez, non podendo participar finalmente o cociñeiro Gonzalo Rei, do restaurante El Mercadito, tal e como estaba previsto. 

O obradoiro comezou coa benvida á Facultade de Ciencias do seu decano, Pedro Araújo, que presentou aos rapaces a iniciativa que os trouxo ao centro e os estudos e traballo que na área da alimentación se realizan nesta facultade. Trala súa intervención comezou unha hora na que os asistentes puideron pórse na pel de auténticos catadores e experimentar en persoa as dificultades de pór en palabras as sensacións que se perciben dos alimentos polos cinco sentidos. Entre outras cuestión e a través das explicacións da investigadora puideron diferenciar aroma de olor, coñecer a importancia de ser precisos na descrición dunha sensación e que ademais de ácido, amargo, doce e salgado existe un sabor chamado umami.

Parellas frutíferas

O obradoiro forma parte do proxecto Science&cook, un proxecto de divulgación científica que nace da maridaxe da Universidade de Vigo e do Grupo Nove de Gastronomía de Galicia, entidade que agrupa aos máis destacados chefs galegos. Neles, investigadores e chefs amosan o frutífera que pode ser a simbiose ciencia-gastronomía, coñecemento-creatividade, teoría-práctica e investigación-empresa. Os obradoiros continuarán no campus de Ourense o mércores día 14 o xoves día 15, neste caso para adultos e no CITI, e o luns día 19 de decembro. Están deseñados para que os participantes, nuns casos escolares e noutros adultos, gocen vendo a parellas de investigador-cociñeiro amosar de xeito sinxelo, participativo, ameno e divertido toda a ciencia que se agocha detrás de algo tan cotiá como a cociña e como os avances científicos poden ser aplicados á gastronomía. O obxectivo é esperar a curiosidade polo coñecemento e quizais algunha vocación científica ou gastronómica.

DUVI

Ciencias tuvo una sesión sobre cómo aportar carbono al suelo

Dentro del Año de la Química, el presidente de la Sociedad española de Ciencias del Suelo, Jaume Porta, presentó ayer en la Facultad de Ciencias a la edafóloga francesa Claire Chenu, que habló de cómo quitar carbono a la atmósfera para trasladarlo al suelo agrícola. «El carbono del suelo es parte de su calidad. Es un desafío reservarlo y aumentarlo», dijo. Y presentó algunas técnicas como el uso de plantas permanentes que enriquecen ese suelo. Pero advierte: «No es tan simple, hay que tener cuidado en las mediciones de los cambios de carbono del suelo aunque hay mucho potencial».

Porta aprovechó para presentar la revista electrónica de la sociedad, de ámbito internacional, que se edita en colaboración con le CSIC y Universia. Recuerda que la entidad que preside tiene como fin difundir la importancia del suelo, recurso natural no renovable. Destacó la edafodiversidad de España y el problema de incendios en Galicia, que erosionan el suelo al desaparecer la vegetación. Y esos restos acaban dañando otros lugares.

La Voz de Galicia

Conxugar biodiversidade, desenvolvemento e turismo, o reto dos parques naturais

A catalogación dun espazo natural como protexido trae consigo a necesidade de compatibilizar factores como o coidado da súa biodiversidade e as necesidades da poboación que vive nesa contorna e dos visitantes que se achegan ata alí. Para coñecer as experiencias que neste eido se están a desenvolver en Galicia e para contribuír a mellorar a xestión destes espazos, o campus de Ourense organiza este mes de setembro un curso de extensión universitaria no concello ourensán de Muíños. 

A iniciativa, que terá lugar do 7 ao 9 de setembro baixo o título Os espazos naturais protexidos e a súa xestión, ten como obxectivos amosar os mecanismos de xestión e as diversas experiencias levada a cabo en parques galegos e promover o coñecemento da incidencia que un espazo natural protexido poder exercer sobre a súa área de influenza económica, tendo como marco xeral o fomento das aptitudes e boas prácticas ambientais. “A intención non é só amosar de que xeito se xestionan este espazos senón avanzar en como se pode compatibilizar a xestión da súa biodiversidade, o seu goce por parte dos visitantes e as necesidades de todo tipo que teñen os nativos que viven nelas”, salienta Benedicto Soto, director do curso xunto ao profesor Francisco Javier Rodríguez Rajo. 

Un repaso por todos os graos de protección

Segundo explican os directores da iniciativa para acadar estes obxectivos o programa contará con responsables de parques galegos con diferentes graos de protección, desde o máis alto acadable ata os iniciais. Deste xeito, intervirán José Antonio Fernández, director do Parque Nacional das Illas Atlánticas, e Tomás Merino, responsable do Parque Natural da Baixa Limia- Serra do Xurés. Tamén estarán José Antonio Amoeiro e Antonio Callejo, xestores respectivamente de dúas das reservas da biosfera transfronteirizas galegas, como son a do Xurés-Geres e a do Río Eo, Oscos e Terras de Burón. 

Os asistentes ao curso tamén escoitarán diversas conferencias de profesores da Universidade de Vigo, como son Vicente Rodríguez, María Fernández, Olga Escudero e Eva Barge, nas que se analizarán as especies endémicas na Baixa Limia e as especies invasoras en Galicia. Para completar o programa, os inscritos realizarán unha visita guiada ao Parque Natural da Baixa Limia-Serra do Xurés e ás termas do Grupo Caldaria, para afondar no turismo termal e o ecodesenvolvemento.

Oportunidades de futuro

Benedicto Soto salienta que a iniciativa, que oferta 50 prazas, está especialmente dirixida aos alumnado de Ciencias, en concreto ao de Ciencias Ambientais, que poden atopar neste sector oportunidades de desenvolvemento profesional. Por este motivo, anímaos a asistir a esta cita no Concello de Muíños, que pon de balde á súa disposición o albergue da localidade para aloxamento e manutención. Unhas facilidade que os directores do curso queren agradecer ao concello ourensán, que cada ano presta a súa colaboración para esta iniciativa.

DUVI

Ourense sitúase no mapa e na axenda da proteómica mundial

Durante tres días, do 18 ao 20 de xullo, a localidade ourensá de Laias foi o epicentro da proteómica internacional coa celebración do 2nd International Congress on Analytical Proteomics ICAP. 260 investigadores de 35 países intercambiaron coñecementos e técnicas e abriron novas canles de comunicación e sinerxía entre os seus grupos de investigación. Este mércores o congreso rematou e fíxoo marcando no calendario dúas novas citas que permitirán a Ourense posicionarse no mapa e na axenda mundial da proteómica, disciplina fundamental para a diagnose e tratamento de enfermidades coma o cancro. 

O congreso, organizado en Ourense polo Grupo Bioscope da Facultade de Ciencias, foi unha iniciativa da Asociación Científica Proteomass e da revista JIOMICS (Journal of Integrated OMICS), en colaboración nesta edición coa Universidade de Vigo e a Consellería de Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia. Trala clausura, os seus organizadores, José Luis Capelo e Carlos Lodeiro, fixeron un balance no que salientaron a súa grande satisfacción polo desenvolvemento da iniciativa. 

“Pola cantidade de investigadores asistentes, pola calidade científica dos relatores e das intervencións, polas sinerxías que se crearon e polas oportunidades que se abriron, a nosa valoración do congreso non pode ser máis positiva”, destacou José Luis Capelo. A participación de responsables dos centros de investigación punteiros neste campo e de destacados expertos na materia, xunto a investigadores máis novos, permitiu o intercambio de coñecementos en eidos como a biomedicina cardíaca, o cancro, a marcación celular, a produción de biocarburantes e un longo etcétera. 

Novas citas

Xunto a este valor científico, Carlos Lodeiro explicou que durante o congreso se conseguiu pechar a contratación de investigadores posdoutorales para destacados centros de investigación de Chicago, Washington, Singapur, Sidney e Suecia, algúns deles do Grupo Bioscope. Ademais acordouse a sinatura dun convenio entre varias universidades europeas para a celebración en Ourense no ano 2012 do primeiro congreso internacional do mal de tecidos Maldi-Tissue. Ademais desta cita, no 2015 a cidade volverá a acoller a cuarta edición do International Congress on Analytical Proteomics. 

Por último, como peche ao 2nd International Congress on Analytical Proteomics e froito do bo ambiente que se gozou durante o evento, Lodeiro e Capelo entregaron aos organizadores do seguinte ICAP, que se celebrará en Brasil en 2013, un vimbio como símbolo do “bastón de mando” que eles asumen agora e co desexo de que teñan unha edición cando menos tan frutífera como a que se viviu en Ourense.

A proteómica, clave para a diagnose e tratamento de enfermidades

A pequena localidade ourensá de Laias é desde este luns o centro dunha cita de referencia científica internacional, o 2nd International Congress on Analytical Proteomics. O evento reúne a preto de 260 investigadores de 35 países para analizar os últimos avances en proteómica, o estudo a grande escala da estrutura e función das proteínas, fundamental para avanzar no coñecemento, diagnose e tratamento de moitas enfermidades, coma o cancro. Entre os asistentes están os responsables dos centros de investigación máis punteiros no eido internacional en biomedicina, procedentes de países como Estados Unidos, Canadá, Reino Unido, Brasil, Xapón, Suecia, Holanda, Finlandia, Portugal, Arxentina, Noruega e China. Do 18 ao 20 de xullo, todos eles intentarán pór en común os progresos científicos e tecnolóxicos neste campo, intercambiar coñecementos e inquedanzas e establecer canles de comunicación fluídas entre os seus grupos de investigación. 

O congreso, organizado en Ourense polo Grupo Bioscope da Facultade de Ciencias, é unha iniciativa da Asociación Científica Proteomass e a revista JIOMICS (Journal of Integrated OMICS), en colaboración nesta edición coa Universidade de Vigo e a Consellería de Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia. Durante a súa inauguración este luns, os responsables do Grupo Bioscope e do comité organizador, José Luis Capelo e Carlos Lodeiro, amosaron a súa “satisfacción pola extraordinaria resposta que tivo o congreso na comunidade científica internacional, superando amplamente as expectativas de participantes inicialmente previstas”. 

Internacionalizando a Universidade de Vigo

“Ademais desta fantástica resposta cuantitativa, a calidade científica da investigación presentada está á vangarda da proteómica. Por este motivo, desde a Universidade de Vigo, e máis concretamente desde o campus ourensán, estamos tremendamente orgullosos de ver como Ourense se converte estes días no centro mundial desta disciplina”, salientou José Luis Capelo. Ademais, explicou Carlos Lodeiro, estes tres días de traballo permitirán non só un avance no eido da proteómica, “senón tamén un avance na internacionalización da investigación que facemos desde aquí, abríndose novas oportunidades de colaboración e cooperación entre investigadores e centros”.

Para acadar este obxectivo, Mª Victoria Jato, vicerreitora de Investigación e Transferencia do campus de Ourense, foi a encargada de presentar aos asistentes a Universidade de Vigo co desexo de que este evento contribúa “a posicionar a Galicia no mapa internacional da investigación, o talento e o coñecemento”. Neste contexto, salientou a importancia de posicionarse e avanzar na investigación en proteómica, pois “comprender o proteoma, a estrutura e función de cada proteína e a complexidade das súas interaccións, será moi útil para o desenvolvemento de técnicas eficaces de diagnose e para o tratamento no futuro de enfermidades para as que hoxe non hai solución”.

Programa intenso

Trala inauguración oficial chegou o momento de iniciar o programa científico do congreso coa primeira conferencia plenaria a cargo de Marco Aurelio Zezzi Arruda, investigador da Universidade Estadual de Campinas (Brasil) e director da delegación brasileira no evento, a máis numerosa con 17 participantes. Arruda explicou aos asistentes o traballo que está a realizar o seu grupo de investigación en proteómica e convidounos a pór na súa axenda a celebración, en xullo de 2013, da terceira edición do International Congress on Analytical Proteomics en terras brasileiras. 

Coa súa intervención abriuse un intenso programa de sesións que traballo, exposicións de paneis e presentacións, onde as conferencias plenarias correrán a cargo de Concha Gil, da Universidad Complutense de Madrid; John Solaro, da University Illinois at Chicago College of Medicine; Juan J. Calvete, do Instituto de Biomedicina de Valencia; Juan Pablo Albar, do Centro Nacional de Biotecnología; Wei Ning Chen, da Nanyang Technological University de Singapur; e Ola Söderberg, da Uppsala University de Suecia.

Residuos en vez de alimentos para crear biocombustibles máis 'éticos'

A aparición dos biodiésel, combustibles obtidos de aceites vexetais ou graxas animais, foi inicialmente considerada unha opción “ecolóxica” aos contaminantes, limitados e custosos combustibles derivados do petróleo. Sen embargo, co seu auxe xurdiu a cuestión ética e económica de destinar alimentos fundamentais como o millo a producir combustibles, cando aínda millóns de persoas morren de fame no mundo. Para conseguir alternativas de biocombustible máis “éticas” a ciencia continúa traballando neste eido, con liñas de investigación como a explicada este venres sobre valorización de residuos polo profesor cubano Carlos Orestes Martín, nunha conferencia impartida no campus de Ourense. 

Doutor da Universidad Camilo Cienfuegos de Mantanzas, Martín é experto en temas relacionados co tratamento da biomasa e a produción de biocombustibles. Actualmente atópase investigando neste eido no vTI-Institute of Wood Technology and Wood Biology de Hamburgo, circunstancia aproveitada polos grupos de investigación de Enxeñaría Química EQ2 e EQ9 da Universidade de Vigo para convidalo a realizar unha estancia duns días no campus de Ourense e profundar en liñas de investigacións comúns. 

O profesor, que quixo agradecer ao CITI e á Vicerreitoría de Investigación e Transferencia do campus o convite, ofreceu na Facultade de Ciencias a conferencia Avaliación preliminar do pretratamento de biomasa lignocelulósica empregando glicerol. Martín comezou salientando que as principais fontes de bioetanol son o millo e o azucre e que a súa demanda para a produción de biocombustible ten sido unha das causas que explican o incremento dos prezos destes alimentos básicos. “Cando centos de millóns de persoas pasan fame esta situación é eticamente cuestionable. Polo tanto, debemos seguir traballando nos biocombustibles pero buscando alternativas que non afecten á alimentación humana”, advertiu. 

Dobre valorización de residuos

Como exemplo, o profesor explicou aos presentes a liña de investigación na que está traballando o seu grupo en Cuba, partindo dun subproduto local abundante como é o bagazo da caña de azucre. Este residuo, destacou, estábase empregando nas propia centrais de caña para a produción de electricidade, en caldeiras ineficientes porque interesada desfacerse da maior cantidade posible de bagazo. Traballando neste eido, os investigadores calcularon que, cunha xestión eficiente, a metade do bagazo sería suficiente para o mantemento eléctrico das instalacións e a outra metade podería empregarse para a produción de biocombustibles. 

Nunha segunda volta de torca á valorización e aproveitamento de residuos, para producir ese biocombustible a partir dos residuos de caña de azucre, Martín sinalou que están traballando no emprego nese proceso de glicerina, un subproduto do propio biodiésel. É dicir, investigan o emprego dun residuo que se xera na produción de biodiésel para facer biodiésel a partir dun residuo como é o bagazo da caña de azucre. “Por cada tonelada de biodiésel que se xera prodúcense 200 quilogramos de glicerina. Só a Unión Europea produce o dobre da demanda mundial deste produto, o que fixo caer nos últimos anos o seu prezo”, salientou o investigador. Unhas circunstancias de dispoñibilidade e prezo que converten á glicerina ou glicerol nunha boa alternativa para a súa aplicación na produción de biodiésel a partires de bagazo de caña de azucre.

DUVI

La garnacha valdeorresa se convierte en vino dulce

Los dos millones de kilos de uva garnacha tintorera que producen anualmente de media las viñas valdeorresas tienen ya una opción para revalorizarse en el mercado, al que hasta el momento acuden como parte de vinos tintos jóvenes. La nueva salida está en convertirse en vinos dulces de alta calidad a través de un proceso de pasificación que no difiere mucho del que tradicionalmente hacían los particulares con el godello.

Ayer los enólogos de las bodegas pudieron catar los primeros vinos de este tipo, resultado del proyecto que la entidad ha realizado con el grupo de investigación alimentaria de la Universidad de Vigo en el campus ourensano, dirigido por Beatriz Cancho y Carmen González.

Fuente: La Voz de Galicia