Sunday 21 April 2013

Un referente agroambiental

La facultad de Ciencias tiene tantos años como el propio campus de Ourense. Inmersa en importantes cambios en los últimos años, derivados de la reconversión de algunos títulos y la eliminación de otros, pasa hoy, según su decano, por un buen momento. «La matrícula ha ido a más porque hay más oferta, y de una mayor extensión», asegura Pedro Araújo, que dirige el centro desde hace cuatro años.
Los grados de Ciencia y Tecnología de los Alimentos, Ciencias Ambientales -ambas exclusivas en el panorama universitario gallego- e Ingeniería Agraria son los que oferta actualmente un competitivo centro que comparte ubicación, el edificio Politécnico, con la escuela de Informática.

No se puede hablar de Ciencias, con todo, sin hacer referencia a la polémica que rodea a la facultad desde hace años, a raíz de la conversión de Física en un grado de Ciencias Ambientales. Después de que la Justicia declarase nulas las decisiones que facilitaron ese cambio, la junta de titulación espera ahora a que la Universidad de Vigo de una nueva oportunidad a esa carrera, que se llamaría Ingeniería Física. De otra forma, los estudios se extinguirán en un año. «Creo que la facultad ha salido beneficiada porque ahora está más homogeneizada. En ese sentido, lo considero positivo», afirma sobre ese asunto el decano. «Ahora tenemos más presencia de alumnos de diferentes zonas geográficas y ofertamos dos titulaciones que son exclusivas. Somos un centro de referencia», argumenta.

Pese a todo, no son los mejores tiempos para las llamadas «ingenierías verdes», las relacionadas con las ramas agrícolas y forestales. La facultad tiene este curso 432 alumnos pero dos de sus tres grados tienen problemas para captar nuevos estudiantes en primer curso. Son los de Ingeniería Agraria y Ciencia y Tecnología de los Alimentos.

Las opciones formativas del centro se completan además con un completo programa de especialización formado por cinco posgrados, cuatro de ellos con mención de calidad. Se intenta así mejorar la especialización y, a la postre, la inserción laboral de todos los estudiantes, en un momento de perspectivas económicas difíciles.

Monday 1 April 2013

Conservantes baixo demanda grazas aos nanohidroxeles intelixentes

Cada día máis os alimentos comercialízanse envasados para protexelos e para illalos da contorna e conservar así durante máis tempo as súas características físicas, químicas e microbiolóxicas. Tamén cada día máis os consumidores buscan produtos o máis naturais posibles e se preocupan da presenza de conservantes na comida que inxiren. A investigadora Clara Fuciños, no marco do Grupo de Bioquímica da Área de Nutrición e Bramotoloxía da Universidade de Vigo, vén de probar de xeito experimental na súa tese de doutoramento os beneficios que para alimentos e consumidores ten o uso dunha nova partícula, os nanohidroxeles. O seu emprego permite que os conservantes só se liberen se realmente é preciso e non de xeito automático desde o envasado, tal e como acontece actualmente. “A aplicación da nanotecnoloxía pode achegar novas e prometedoras solucións dentro do campo dos envases activos e vale a pena investigalas”, destaca a xa doutora do campus de Ourense. 

A tese, titulada Smart nanohydrogels for controlled release of food preservatives e dirixida por María Luisa Rúa e Lorenzo Miguel Pastrana, é froito de arredor de cinco anos de investigación desenvolvidos no marco de diferentes proxectos sobre novos materiais. “Esta investigación nace da necesidade de deseñar sistemas de aplicación no envasado activo de alimentos que permitan liberar os antimicrobianos baixo demanda, só como resposta a cambios ambientais que poidan supor un risco para a seguridade e a estabilidade do alimento”, explica a investigadora da Facultade de Ciencias. Os produtos, apunta, sofren un rápido deterioro durante o seu almacenamento pola acción de organismos vivos, principalmente microorganismos, e por condicións ambientais como a temperatura e a humidade. “Actualmente xa se comercializan envases activos que incorporan substancias antimicrobiana pero trátase de mecanismos de difusión pasiva, dándose o paradoxo de que no momento no que o alimento é más seguro, cando acaba de ser envasado, é cando se produce a maior liberación de conservantes”, advirte. 

Como unha esponxa protectora

Inspirándose no sistema de funcionamento dos novos fármacos anticancerosos, neste traballo, subliña a doutora, “demostramos a utilidade dos nanohidroxeles de poli (N-isopropilacrilamida) PNIPA para transportar e liberar pimaricina, usada de forma habitual na conservación de alimentos, como resposta a estímulos externos e a súa efectividade para controlar o deterioro dos alimentos xerado polo crecemento de microorganismos. Isto conséguese mediante a combinación de dous mecanismos, como son a liberación lenta e controlada e a protección fronte á degradación ambiental do antifúnxico”. O nanohidroxel funcionaría como unha cápsula ou esponxa que protexe ao conservante e que só libera pimaricina cando realmente é necesario para protexer ao produto debido a cambios ambientais. Cando as condicións volven a ser favorables e non é necesario o conservante, de novo o nanohidroxel volve a bloquear a súa liberación. 

O equipo de investigación fabricou o polímero de tamaño nanométrico que protexe á pimaricina e probou con éxito o seu uso en queixos e en zumes refrixerados. “O efecto antifúnxico da pimaricina poténciase cando esta se aplica incluída no nanohidroxel, probablemente debido a que só é liberada cando as condicións ambientais o requiren, ralentizando así a súa degradación. Este sistema permite ademais reducir a cantidade de pimaricina necesaria para alcanzar un efecto inhibitorio e, por tanto, a cantidade de pimaricina presente no alimento e consumida polo usuario”, comenta Clara Fuciños. 

“Nunca, ata a realización deste traballo, se abordara o estudo da utilización de nanopartículas de poli (N-isopropilacrilamida) PNIPA como sistema de liberación controlada de conservantes alimentarios. É, polo tanto, unha investigación pioneira cuxos resultados permiten vislumbrar con claridade novas e diversas liñas de traballo que serán levadas a cabo nos próximos anos”, apunta a investigadora. Aínda que non se incorporaron a esta tese, destaca a doutora, desde o grupo ao que pertence estase a traballar en colaboración coa Universidade do Minho para desenvolver envoltorios comestibles que incorporen xa as nanopartículas de PNIPA como sistemas de liberación.